Πρέσπες
ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΕΣΠΕΣ
Μια τεράστια υψίπεδη λιμνολεκάνη 300 τετραγωνικών χιλιομέτρων περικλείεται ανατολικά από τον ορεινό όγκο του Βαρνούντα, δυτικά από το όρος Βροντερό, νότια από τις κατάφυτες πλαγιές του Τρικλάριου και στον μακρινό βόρειο ορίζοντα από τα συνήθως χιονισμένα βουνά της Αλβανίας και της Δημοκρατίας των Σκοπίων. Η Μεγάλη Πρέσπα, η μεγαλύτερη λίμνη των Βαλκανίων, βρίσκεται σε υψόμετρο 853μ. και έχει μέγιστο βάθος 50μ. Καλύπτει έκταση 288 τ. χλμ., από τα οποία τα 37 ανήκουν στη χώρα μας. Ένας στενός λαιμός ξηράς, με μήκος 5χλμ και φάρδος που κυμαίνεται από 8 έως 1.000μ., χωρίζει την Μεγάλη Πρέσπα από την αδελφή λίμνη, την Μικρή Πρέσπα, η Βρυγηίδα σύμφωνα με την αρχαία ονομασία.
Η Μικρή Πρέσπα έχει έκταση 44 τ. χλμ. και ένα μικρό μόνο τμήμα της ανήκει στην Αλβανία. Οι Πρέσπες, μαζί με τις λίμνες Μαλίκη και Οχρίδα αποτελούν ενότητα και ονομάζονται λίμνες της Δασσαρητικής λεκάνης. Oδικώς από την Αθήνα η απόσταση μέχρι την Φλώρινα είναι 540 χλμ. ενώ από την Θεσσαλονίκη μόνον 165.
Από την Φλώρινα θα διανύσετε 45 ακόμα χιλιόμετρα έως τις Πρέσπες και καλό είναι να προσέξετε στην ορεινή διάβαση του Πισοδερίου, όπου και θα συναντήσετε αρκετές στροφές. Το τοπίο όμως θα σας ανταμείψει. Η διαδρομή από την Φλώρινα έως τις Πρέσπες είναι μια από τις ομορφότερες της βόρειας Ελλάδας, κάθε εποχή του χρόνου.
Το δάσος της περιοχής είναι από τα πιο πλούσια της χώρας μας και καλύπτεται από βελανιδιές, πανύψηλες οξιές, σημύδες αλλά και από δέντρα μοναδικά στον ελληνικό χώρο, όπως η κενταύρια Πρέσπα και το δάσος αρκεύθου. Στα νερά των δύο λιμνών καθρεφτίζεται το φυσικό κάλος της ευρύτερης περιοχής των Πρεσπών, μιας περιοχής στην οποία έχουν βρει πολύτιμο καταφύγιο μερικά από τα πιο σπάνια είδη ζώων και πουλιών. Η πλούσια χλωρίδα και πανίδα του τόπου αυτού, η εντυπωσιακή βιοποικιλότητά του είχαν ως αποτέλεσμα να ανακηρυχθεί η περιοχή ως Εθνικός Δρυμός από το 1974. Μάλιστα, τα παραλίμνια χωριά Ψαράδες και ´Aγιος Γερμανός αποτελούν προστατευόμενους παραδοσιακούς οικισμούς του Δρυμού. Η Μικρή Πρέσπα και το νησάκι που υπάρχει στο κέντρο της, ο ´Αγιος Αχίλλειος, καθώς και συγκεκριμένες παραλίμνιες εκτάσεις, δίνουν στον Δρυμό την ταυτότητα ενός μοναδικού υγρότοπου, ο οποίος προστατεύεται από την Συνθήκη Ramsar.
Ο υγρότοπος της Πρέσπας αποτελεί έναν από τους 11 ελληνικούς υγρότοπους διεθνούς σημασίας. Στις δασωμένες πλαγιές των γύρω βουνών και στους καλαμώνες των νερών του Δρυμού υπολογίζεται ότι υπάρχουν πάνω από 1300 είδη φυτών, 15 είδη ψαριών, 11 είδη αμφιβίων, 40 θηλαστικών και 260 είδη πτηνών. Σε αυτόν τον μοναδικό «επίγειο παράδεισο» φωλιάζουν και αναπαράγονται μερικά από τα σπανιότερα είδη του ζωικού βασιλείου. Στις Πρέσπες θα συναντήσετε δαλματικούς πελεκάνους που βρίσκονται υπό εξαφάνιση. 1000 ζευγάρια έχουν απομείνει σε όλο τον κόσμο και 150 από αυτά διαβιούν στην συγκεκριμένη περιοχή. Ακόμα μπορεί κανείς να δει ερωδιούς, κορμοράνους, χήνες, αρπακτικά όπως σταυραετούς, χρυσαετούς, φιδαετούς, πετρίτες, αρκετά είδη βατράχων και φρύνων καθώς επίσης και 20 είδη ερπετών! Γι’ αυτό προσέξτε τα βήματά σας. Κατά τη δεκαετία του 1970 δεν επιτρεπόταν σε κανέναν επισκέπτη να πλησιάσει και να περιηγηθεί στην περιοχή, χωρίς ειδική άδεια και χωρίς τη συνοδεία στρατιώτη, καθώς τα ελληνοαλβανικά σύνορα ήταν μια πολύ ευαίσθητη πολιτικά περιοχή. Από τότε βέβαια τα πράγματα άλλαξαν κατά πολύ. Πριν ξεκινήσετε την περιπλάνησή σας σε αυτόν τον τόσο ιδιαίτερο τόπο, είναι χρήσιμο να επισκεφθείτε το Κέντρο Πληροφόρησης του μικρού χωριού ´Αγιος Γερμανός. Από εκεί μπορείτε να προμηθευτείτε χάρτες πεζοπορίας για την περιοχή, ενημερωτικά φυλλάδια για την ιδιαίτερη ιστορία των Πρεσπών και την αξιόλογη χλωρίδα και πανίδα. Μην παραλείψετε να έχετε μαζί σας κάμερα ή φωτογραφική μηχανή και βεβαίως κιάλια. Το Κέντρο μπορεί επίσης να σας ξεναγήσει στην περιοχή με εκπαιδευμένους οδηγούς-ξεναγούς.
ΧΛΩΡΊΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ
Περιλαμβάνει υποαλπικά ασβεστόφιλα δάση οξιάς, δάση δρυός (ευθυτενείς βελανιδιές), τη "βόρεια" σημύδα, δασώδεις φυτοκοινωνίες, καλαμιώνες, φυλλοβόλα και κωνοφόρα δέντρα, 1400 είδη φυτών, 1200 είδη φτέρης, αλπικά λιβάδια σε υψ. 1.800 μ. και το δάσος από γηραιούς κέδρους, στη διαδρομή από Κούλα προς Ψαράδες, όπως και ένα ενδημικό είδος, Centaurea prespana.
Στην χλωρίδα του Δρυμού συμπεριλαμβάνεται και ένας μικρός αριθμός φυτικών ειδών που διέπονται υπό καθεστώς διεθνούς σημασίας. Τα υγρά λιβάδια (παραλίμνιες περιοχές με χαμηλή υγρόφιλη βλάστηση) είναι πολύ σημαντικά για την αναπαραγωγή ψαριών και αμφίβιων, τη συγκέντρωση ασπόνδυλων οργανισμών και τη λειτουργία τους ως χώρος διατροφής υδρόβιων πτηνών. Η ύπαρξή τους σχετίζεται με τον έλεγχο του πλάτους των καλαμιώνων.
Παλιότερα στα υγρά λιβάδια των Πρεσπών έβοσκαν κοπάδια βοοειδών και βουβάλων.
Πανίδα
Την κυριότερη θέση καταλαμβάνουν τα πουλιά με πρώτους τους πελεκάνους που αποτελεί και σύμβολο του δρυμού. Εδώ φωλιάζουν, διαχειμάζουν ή περνούν κατά την μετανάστευσή τους, διακόσια εξήντα είδη πουλιών από τα τετρακόσια είκοσι που μπορεί να συναντήσει κάποιος σε όλο τον ελληνικό χώρο.
Εκτός όμως από τα πουλιά, υπάρχει σημαντικός αριθμός θηλαστικών (γύρω στα σαράντα πέντε είδη), ερπετών (έχουν παρατηρηθεί είκοσι ένα είδη) και αμφιβίων (έχουν παρατηρηθεί έντεκα είδη).
Σημαντικότατη είναι και η ιχθυοπανίδα με 17 είδη ψαριών, (κυπρίνοι, πλατίκες, χέλια, κέφαλοι, πέστροφες, τσιρόνια κ.α.) καθώς το 80% των ψαριών είναι ενδημικά.
Στα όρια του Εθνικού Δρυμού Πρεσπών υπάρχουν 12 χωριά (Μικρολίμνη, Οξυά, Καρυές, Πύλη, Λαιμός, Ψαράδες, Βροντερό, Αγιος Αχίλλειος, Μηλιώνα, Καλλιθέα, Λευκώνας, Πλατύ), οι κάτοικοι των οποίων ασχολούνται κυρίως με αλιεία, την κτηνοτροφία, τη γεωργία και τον τουρισμό.
Διοικητικό κέντρο της περιοχής είναι το χωριό Αγιος Γερμανός, ενώ το χωριό Ψαράδες έχει κηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός που προστατεύεται για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του
Στην περιοχή παράγονται όλα τα δημητριακά και τα ξακουστά φασόλια Πρεσπών.
ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΌΤΗΤΑ
ΚΑΙ ΤΎΠΟΙ ΟΙΚΟΤΌΠΩΝ
Η σημαντικότητα του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών, όμως, υπογραμμίζεται από το γεγονός ότι συγκεντρώνει πάρα πολλές μορφές ζωής σε τόσο μικρή έκταση. Στην Πρέσπα ζουν πάνω από τα μισά είδη πουλιών, αμφίβιων και θηλαστικών που απαντώνται σε ολόκληρη την Ελλάδα:
Περισσότερα από 1.800 είδη και υποείδη φυτών (σχεδόν το 1/4 των φυτών της Ελλάδας), εκ των οποίων τα 194 θεωρούνται σημαντικά λόγω των ιδιαιτεροτήτων τους.
Πολλά είδη άγριων ζώων – 62 είδη θηλαστικών, 11 είδη αμφιβίων, 22 είδη ερπετών, 23 είδη ψαριών.
Περισσότερα από 270 είδη πουλιών, εκ των οποίων τα 143 αναπαράγονται στην Πρέσπα.
Πάνω από 1.000 ζευγάρια αργυροπελεκάνων στην Πρέσπα συνθέτουν τη μεγαλύτερη αποικία στον κόσμο.
Η Πρέσπα ξεχωρίζει σε ευρωπαϊκό επίπεδο ακόμη και σε ό,τι αφορά την ποικιλότητα τύπων οικοτόπων, τύπων βλάστησης και χλωριδικών στοιχείων. Υπολογίζεται ότι περίπου το 26% της συνολικής έκτασης του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών καλύπτεται από τύπους οικοτόπων προτεραιότητας του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, που είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι και απολαμβάνουν ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας.
Σύμφωνα με την επικαιροποιημένη απογραφή του 2011, έχουν καταγραφεί συνολικά 49 τύποι οικοτόπων, 29 από τους οποίους αναφέρονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας των Τύπων Οικοτόπων (92/43/ΕΟΚ). Επιπλέον, έχουν καταγραφεί συνολικά πάνω από 70 τύποι βλάστησης. Σημαντικό στοιχείο είναι ότι επτά τύποι οικοτόπων χαρακτηρίζονται στην παραπάνω Οδηγία ως προτεραιότητας. Δύο από αυτούς είναι δασικοί και οι πέντε λιβαδικοί.
Η ΠΡΟΣΤΑΣΊΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΉΣ
Επιπλέον, όλο το Εθνικό Πάρκο Πρεσπών και το τμήμα του όρους Βαρνούντας εντός της λεκάνης απορροής συγκαταλέγονται στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Φύση 2000 (Natura 2000), ενώ η Μικρή Πρέσπα είναι ένας από τους 11 ελληνικούς υγροτόπους διεθνούς σημασίας που έχουν ενταχθεί στη Συνθήκη Ramsar για τους υγροτόπους.
0 σχόλια: